Kovid-19 pandemisiyle hayatımıza giren aşılar, yıllar boyunca milyonlarca hayat kurtardığı gerekçesiyle savunuldu. Ancak Stanford Üniversitesi’nin yayınladığı yeni rapor, bu konuda ezberleri bozdu. Aşıların 2020–2024 arasında yalnızca 2,5 milyon can kurtardığı iddiası, aşı stratejilerini yeniden tartışmaya açtı.
Pandeminin Gölgesinde Geçen Yıllar
Kovid-19, 2020 yılında dünya genelinde hızla yayılarak küresel bir sağlık krizine dönüştü. Milyonlarca kişinin hayatını kaybettiği bu süreçte hükümetler sert önlemler aldı, sokağa çıkma yasakları ve sınır kapanmalarıyla salgının yayılması engellenmeye çalışıldı.
Pandeminin ikinci yılında geliştirilen Kovid-19 aşıları, virüsle mücadelede en etkili yöntem olarak gösterildi ve hızlı bir şekilde dünya genelinde uygulamaya konuldu.
Aşıların Etkisi Tartışmalı Hale Geldi
Başlangıçta aşıların yaklaşık 20 milyon kişinin hayatını kurtardığı tahmin ediliyordu. Ancak Stanford Üniversitesi tarafından hazırlanan ve AMA Health Forum’da yayımlanan yeni çalışma, bu sayının 2,5 milyon seviyesinde kaldığını ortaya koydu.
Bu çarpıcı veriler, özellikle aşılara karşı temkinli yaklaşan kesimler tarafından “aşı karşıtlarını haklı çıkaran bir rapor” olarak değerlendiriliyor.
Her 5.400 Aşıdan Sadece Biri Ölüm Önledi
Rapora göre 2020–2024 döneminde uygulanan her 5.400 doz Kovid-19 aşısı, yalnızca bir ölümü önlemeye yardımcı oldu. Bu oran, daha önce kamuoyuna yansıtılan yüksek koruyuculuk beklentisinin oldukça altında kalıyor.
Resmi verilere göre Kovid-19 pandemisi boyunca dünya genelinde yaklaşık 7 milyon kişi yaşamını yitirdi. Bu tabloya rağmen aşıların katkısının sınırlı kalması, stratejik planlamalarda yeniden değerlendirme yapılmasını gündeme getiriyor.
Kurtarılan Hayatlar Kimlerdi?
Stanford araştırmacılarına göre aşıların etkisi özellikle 60 yaş ve üzeri bireylerde yoğunlaştı. Kurtarılan hayatların %90’ı bu yaş grubuna aitken, %82’si ise pozitif vaka olmadan önce yapılan aşılar sayesinde korundu.
Çalışmanın baş yazarı Prof. John P. A. Ioannidis, bu sonuçların pandeminin ilk yılında yayımlanan ve “aşılar 20 milyon kişiyi kurtardı” şeklindeki raporlarla büyük bir tezat oluşturduğunu ifade etti.
Aşı Stratejileri Gözden Geçirilmeli mi?
Araştırmanın ortaya koyduğu veriler, sağlık otoriteleri için de önemli bir uyarı niteliği taşıyor. Uzmanlar, pandemi gibi küresel krizlerde sadece aşı değil, birinci basamak sağlık hizmetleri, bağışıklık sistemini güçlendiren politikalar ve bireysel koruma önlemleri gibi çok katmanlı stratejilerin önemine dikkat çekiyor.
Stanford raporu, aşılama programlarının gözden geçirilmesi gerektiğini savunmasa da, daha şeffaf, veri odaklı ve yaş grubu bazlı stratejilerle ilerlenmesi gerektiğini öneriyor.
Kovid-19 aşıları dünya genelinde hayat kurtardı, ancak Stanford Üniversitesi’nin yayımladığı bu son rapor, etkisinin önceki tahminlerin oldukça altında kaldığını ortaya koydu. Bu durum, hem halk sağlığı politikalarının hem de aşı iletişiminin yeniden değerlendirilmesini gerekli kılıyor. Aşı karşıtlarını değil, veriye dayalı stratejileri haklı çıkaran bu rapor, pandemiden alınacak derslerin önemini bir kez daha hatırlatıyor.
