Sınır hattında çıkan çatışmalar sonrası Tayland’ın 6 F‑16 ile Kamboçya karargahlarını hedef alması, iki ülkeyi diplomatik krize sürüklüyor.
Çatışmanın Kısa Tarihçesi
Tayland ile Kamboçya arasındaki gerilim, yüzyıllardır süregelen sınır ihlalleri ve bölgede kalan Angkor dönemine ait kalıntıların paylaşımı yüzünden dönem dönem tırmanış gösterdi. 24 Temmuz 2025 sabahı, Surin bölgesindeki bir yerleşim yerine açılan ateş sonucu üç sivilin ağır yaralanması, çatışmaları doğrudan ateşledi. Tayland Savunma Bakanlığı, ilk saldırının Kamboçya birliklerinden geldiğini iddia ederken, Phnom Penh yönetimi misilleme olmadığını savunuyor.
Saldırının İlk Safhası
Kamboçya’nın Sınırdaki İddiası
Kamboçya Silahlı Kuvvetleri, bölgedeki Tayland birliklerinin izinsiz devriye gezdiğini ve provokasyon amacıyla havaya ateş açtığını açıklıyor. Sınır köylerinde sabah saatlerinde başlayan çatışmalar, karşılıklı ateşin beş ayrı noktada sürmesine neden oldu.
Tayland’ın Misillemesi
Tayland’ın 14:00 sularında 6 F‑16 savaş uçağıyla sınırdaki Kamboçya karargahlarına yönelik düzenlediği operasyon, iki ülke arasında doğrudan hava harekâtıyla ilk kez bu kadar sert bir tırmanışın yaşandığını gösteriyor. Tayland Büyükelçiliği, vatandaşlarına “derhal bölgeyi terk edin” uyarısı yayımladı.
Bölgedeki Askeri ve Diplomatik Adımlar
Tayland’ın Güvence Mesajı
Bangkok yönetimi, operasyonun “sınırlı ve hedef odaklı” olduğunu vurgulayarak sivillerin zarar görmemesi için istihbaratın hassas kullanıldığını savunuyor. Ancak uluslararası gözlemciler, hava saldırısının sivil altyapıya verebileceği zararlara dikkat çekiyor.
Kamboçya’nın Tepkisi ve ASE Anın Rolü
Phnom Penh yönetimi, Tayland’ın hava saldırısını “egemenliğe açıkça meydan okuma” olarak nitelendiriyor. Kamboçya Dışişleri Bakanlığı, ASEAN ve BM Güvenlik Konseyi’ni acil oturum yapmaya çağırdı. ASEAN’ın geleneksel “içişlerine karışmama” ilkesi, bu krizde bölgesel bir arabuluculuk fonksiyonunu zorlaştırıyor.
Sivil Hayat ve Ekonomik Etkiler
Sınır Köylerinde Tahliye ve Güvenlik Önlemleri
Surin ve komşu illerde yaşayan binlerce aile, Kızıl Haç ve UNHCR gözetiminde güvenli bölgelere taşınıyor. Eğitim kurumları tatil edilirken, sağlık hizmetleri sınır hastanelerine yoğunlaşmış durumda.
Ticaret ve Turizm Baskısı
Güneydoğu Asya’da sınır ticareti, günlük ekonomik faaliyetlerin bel kemiğini oluşturuyor. Sınır kapılarının geçici olarak kapatılması, hem Tayland’ın hem de Kamboçya’nın yerel esnafına milyonlarca dolarlık kayıp yaşatıyor. Turizm merkezi Siem Reap ve Surin’e giden turlar iptal edildi.
Uluslararası Tepkiler ve Beklentiler
BM ve Büyük Güçlerin Arayışı
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, taraflara derhal ateşkese dönme çağrısı yaptı. ABD ve Çin, bölgedeki nüfuz rekabeti bağlamında farklı söylemler benimsiyor: ABD “gerilimin tırmanmasından endişe duyduğunu” bildirirken, Çin tarafsız tutumunu vurguluyor ancak Phnom Penh yönetimiyle yakın stratejik iş birliğini hatırlatıyor.
Barış Arayışında Arabuluculuk
ASEAN’a üye ülkeler, kriz yönetimi için “Ağ Geçidi Diyaloğu” önerisi getiriyor. Malezya ve Endonezya, taraflar arasında uzlaşma sağlanması adına uzun yıllardır sürdürdükleri arabuluculuk rolünü üstlenebileceklerini belirtiyor.
Olası Senaryolar ve Gelecek Adımlar
-
Ateşkes ve Müzakere: Uluslararası baskı ve arabulucular devreye girerse, haftalar içinde taraflar masaya oturabilir.
-
Çekişmeli Sınır Noktalarında Denetim: Ortak gözetim mekanizması kurularak, sınır kapılarında askerî varlık azaltılabilir.
-
Gerginliğin Yayılması: Komşu Laos ve Vietnam’da da benzer gerilim noktalarının ortaya çıkması, krizin bölgesel bir çatışmaya dönüşme riskini taşır.
Tayland‑Kamboçya sınırındaki ani tırmanış, hem bölgesel güvenlik hem de küresel dengeler açısından kritik bir test. Diplomatik kanalların hızlıca devreye girmesi, uluslararası aktörlerin tutumu ve bölgesel mekanizmaların etkinliği, Güneydoğu Asya’nın barış ve istikrarında belirleyici olacak. Yatırımcılar, sivil halk ve komşu ülkeler, bu krizin nasıl seyredeceğini yakından izliyor.
